GDP and main figures
02. Mar 2022
GDP at current prices decreased by 2.8% in 2020
If we compare changes in gross value added (GVA) in the separate industrial sectors in the years 2019 and 2020, we see that the biggest drop in GVA was in fishing and aquaculture, which primarily produce goods for foreign markets as well as for the ‘transport and storage’ industry.
The figures represent national accounts at current prices. Rather than measuring in real growth, the figures outline different measurements composed of price and volume per fiscal year.
GDP at market price is calculated as the GVA across all industries plus VAT and taxes on products. The graph above shows the GDP from 1998 to 2020. The table below shows the GVA at current prices by industrial sector from 2017 to 2020. In 2020, the GVA decreased by just under DKK 730 million, which is a year-on-year decrease of 3.8% on 2019.
The ‘construction’ industry, which primarily produces goods and services for domestic use and investment, saw an 8.5% increase from 2019 to 2020 and remains on the rise. The GVA growth in the aquaculture industry dropped almost to a half in 2020. The ‘aquaculture’ industry has otherwise seen a positive trend in recent years, excluding a small decrease in 2018 due to a combination of a lower prices and volumes of exported salmon, in addition to higher expenses incurred by the growing problem with salmon lice. In the ‘food manufacturing’ industry, which predominantly produces fish products for international markets, the GVA decreased a mere -0.3% from 2019 to 2020. The ‘other industries’ sector, which includes shipyards and miscellaneous manufactures of metal, packaging and other equipment for e.g. fishing and aquaculture, the GVA has also seen a relatively high increase in recent years.
Most service industries saw a drop in GVA in 2020 compared to 2019. The ‘transport and storage’ industry also saw a relative decrease. The Covid-19 pandemic had a significant impact on hotels and restaurants due to the number of international tourists plummeting. Retail and wholesale increased as Faroese residents spent their money in the Faroe Islands to a larger extent. The branch ‘wholesale and retail trade, hotels and restaurants’ saw a 4% drop in the GVA. On the other hand, ‘Information and communication’ has generally increased in 2020 compared to 2019.
The graph above shows the distribution of the GVA for the main industrial sectors in the period 2013 to 2020. The graph illustrates the effect that various fluctuations in the primary industries in particular have on the total annual GVA change. The industry group ‘industry, energy and construction’ has seen a positive distribution of the GVA in the period 2013 to 2020.
Endurskoðan av tjóðarroknskapinum frá 1998 til 2020
Hagstova Føroya hevur í longri tíð arbeitt við einari endurskoðan av tjóðarroknskapinum, ið nú er komin á mál. Nýggjasta útgávan av tjóðarroknskapinum er ein endurskoðan av uppgerðini aftur til 1998.
Endurskoðanin hevur millum annað við sær, at bruttotjóðarúrtøkan (BTÚ) veksur øll árini aftur til 1998. Serliga seinnu árini veksur bruttotjóðarúrtøkan. Av tí, at bruttotjóðarúrtøkan broytist fyri einstøku árini, ávirkast árligu broytingarnar í bruttotjóðarúrtøkuni tí eisini nakað.
Í 2019 hækkar bruttotjóðarúrtøkan úr 20,9 milliardum krónum upp í 21,8 milliardir krónur. Í 2018 hækkar bruttotjóðarúrtøkan úr 19,3 milliardum krónum upp í 20,1 milliardir krónur. Árliga broytingin í BTÚ frá 2018 til 2019 er hækkað úr 8,2% upp í 8,6% ella við 0,4 prosentstigum.
Myndin niðanfyri vísir broytingarnar í bruttotjóðarúrtøkuni undan og eftir endurskoðanina aftur til 1998. Tað, sum ávirkar bruttotjóðarúrtøkuna, er bæði broytt framleiðsluvirði og broytt nýtsla í framleiðsluni.
Endurskoðanin er í høvuðsheitum ein neyvari viðgerð av framleiðandi eindum í føroyska búskapinum.
Tað er úrtøkan í einstøku geirunum í føroyska búskapinum, sum verður tald upp, tá bruttotjóðarúrtøkan verður uppgjørd. Geirarnir í tjóðarroknskapinum eru 'S11 Ikki-fíggjarlig feløg', 'S12 Fíggjarlig feløg', 'S13 Almenn fyrisiting og tænasta', 'S14 Húsarhald', 'S15 Felagsskapir' og 'S2 Umheimurin'
Endurskoðanin fevnir um broytingar hjá framleiðandi eindum í øllum geirum í tjóðarroknskapinum, og hetta ávirkar tí eisini geirauppgerðina aftur til 1998.
Niðanfyri eru broytingar í uppgerðini innan høvuðsgeirarnar í tjóðarroknskapinum lýstar.
Ikki-fíggjarlig feløg (S11)
Ikki-fíggjarlig feløg eru allar eindir, sum framleiða vørur og tænastur, ið ikki eru fíggjarligar, til marknað. Í hesum geira eru bæði privatar eindir og eindir undir almennum ræði.
Ein av høvuðsbroytingum innan hendan geiran er, at geira- og vinnugreinaásetingar hjá eindunum eru eftirkannaðar, so ásetingarnar betur fylgja altjóða leiðreglunum fyri tjóðarroknskap.
Í hesum arbeiði er eisini tryggjað, at rætt samsvar er millum virkishátt (einstaklingavirkir, partafeløg, smápartafeløg, felagsskapir, íognarfeløg o.s.fr), vinnugrein og geira. Summar eindir hava tí skift geira grundað á teirra virkishátt og vinnugrein.
Ein onnur høvuðsbroyting er, at Hagstova Føroya er farin frá at brúka nýggju talgildu kelduna, XBRL, til aftur at brúka upplýsingar úr talgildum pappírsavritum av ársfrásagnum og skattaroknskapum, ið verða latin Skráseting Føroya og Taks á hvørjum ári. Orsøkin er, at týðandi feilir framvegis verða staðfestir í nýggju talgildu kelduni. Av somu orsøk hevur Hagstova Føroya valt at brúka upplýsingar úr pappírsavritum av skattaroknskapum og ársroknskapum aftur frá 2018, tá XBRL fyri fyrstu ferð varð nýtt sum kelda undir tjóðarroknskapinum. Hesar broytingar ávirka tí tjóðarroknskapin fyri árini 2018 og 2019.
Í endurskoðanini hevur eisini verið eftirkannað, at tjóðarroknskapurin einans telur tann partin av virkseminum, ið er viðkomandi fyri føroyska búskapin, hjá teimum eindum, sum eru virknar bæði í føroyska búskapinum og uttanlands. Hetta hevur millum annað havt ávísar broytingar við sær í uppgerðini av fyritøkum úr føroysku FAS-skipanini og innan byggivirksemi.
Uppgerðin av hesum geiranum byggir serliga á upplýsingar úr skattaroknskapum og frá ársfrásøgnum hjá umleið 1.000 eindum. Millum hesar eru størstu eindirnar í geiranum, umframt nógvar smærri eindir. Í geiranum eru tilsamans góðar 3.000 eindir. Tær írestandi eindirnar verða viðgjørdar hagfrøðiliga við at brúka lutføll hjá eindum, sum líkjast vinnudemografiskt, tillagað støddina hjá viðgjørdu eindini. Av tí, at grundarlagið er broytt við áðurnevndu broytingunum, ávirkar hetta harvið viðgerðina av hesum geiranum.
Fíggjarlig feløg (S12)
Fíggjarlig feløg eru eindir, ið framleiða fíggjarligar tænastur. Eindirnar eru millum annað peningastovnar, tryggingarfeløg og eftirlønargrunnar, sum selja fíggjartænastur til marknaðin. Í hesum geira eru bæði privatar eindir og eindir undir almennum ræði.
Í endurskoðanini eru framleiðsla og nýtsla eftirkannað hjá fíggjarligum feløgum frá 2004 og fram við støði í roknskapum hjá fíggjarligu feløgunum. Útrokningin av framleiðsluvirðinum hjá peningastovnum nevnd FISIM (Financial Intermediation Services Indirectly Measured), og býtið av hesi framleiðslu sum nýtsla hjá vinnu og privatum, er eisini endurskoðað og broytt.
Almenn fyrisiting og tænasta (S13)
Geirin ‘Almenn fyrisiting og tænasta’ fevnir um eindir undir almennum ræði, ið framleiða tænastur til einstaklinga- og felagsnýtslu uttan fyri marknað. Ræði á eini eind verður skilmarkað sum heimild ella rættindi at avgera politikkin hjá eindini ella leggja strategi hjá eindini. Ein treyt fyri, at ein eind verður gjørd upp í hesum geiranum er, at minni enn helvtin av útreiðslunum verður fíggjað við marknaðarsølu.
Í spurninginum um ein eind undir almennum ræði antin skal flokkast sum marknaðarligur ella ikki-marknaðarligur framleiðari, verður harumframt mett um framleiðslan verður veitt antin ókeypis ella til ein búskaparliga ikki-signifikantan prís. Talan er her um prísir, ið hava eina eyðsýnda ávirkan á útboðið og eftirspurningin av vørum. Ein búskaparliga ikki-signifikantur prísur kann vera settur av fyrisitingarligum ella politiskum áðum. Løgfrøðiligar eindir undir almennum ræði verða ofta stovnaðar av tí almenna fyri at framleiða vørur og tænastur, sum marknaðurin ikki hevði framleitt fyri somu prísir, so ávís politisk mál verða nádd. Galdandi fyri hesar almennu eindir, sum fáa stuðul frá almenna geiranum, er, at hóast søluinntøkurnar kunnu dekka allan ella ein stóran part av útreiðslunum, bera eindirnar seg øðrvísi at enn privatar fyritøkur á marknaðinum gera.
Í hesi endurskoðan av tjóðarroknskapinum eru undirsjóvartunlar fluttir úr geiranum ‘Ikki-fíggjarlig feløg’ til geiran ‘Almenn fyrisiting og tænasta’ soleiðis at ásetingarnar betur fylgja altjóða leiðreglunum fyri tjóðarroknskap. Einstakar kommunalar havnir, sum frammanundan vóru í geiranum ‘Ikki-fíggjarlig feløg’, eru eisini fluttar í geiran ‘Almenn fyrisiting og tænasta’. Hesar broytingar hava tó ikki ávirkan á m.a. virðisøking og bruttotjóðarúrtøku.
Húsarhald (S14)
Húsarhaldini eru marknaðarligir framleiðarar ella framleiðarar av vørum og tænastum til egna nýtslu. Harumframt eru húsarhaldini eisini endabrúkarar av vørum og tænastum framleiddar í búskapinum ella innflutt til beinleiðis endaliga nýtslu.
Í endurskoðanini er eftirkanning, dagføring og rætting gjørd av myndli til framrokning av húsarhaldsnýtsluni.
Nýggja bygningsskráin verður nú nýtt sum kelda undir býlistalum, sum verður brúkt til at rokna árligu sethúsaíløgurnar.
Ein eftirmeting er gjørd av húsarúm, sum er virðið av at búgva í egnum býli. Tað er gjørt við støði í betraðum mongdarindeksum úr innflutningskelduni, umframt dagføring av uppgerð av prísi á nýbygging av sethúsum.
Rakstrarviðskifti gjaldsjavnans (S2)
Endurskoðanin fevnir eisini um tey rakstrarviðskifti, sum eindir í føroyska búskapinum hava við útlendskar eindir.
Ein av høvuðsbroytingunum er uppgerðin av viðskifti hjá eindum í geirunum ‘Ikki-fíggjarligar feløg’ og ‘Fíggjarlig feløg’. Uppgerðin av viðskiftunum í hesum geirum hevur higartil verið ein beinleiðis uppteljing av viðskifti hjá teimum eindum, ið hava svarað árliga spurnablaðnum hjá Hagstovu Føroya. Í endurskoðaðu gjaldsjavnauppgerðini er ein hagfrøðilig viðgerð gjørd av viðskiftinum hjá teimum eindum, sum ikki hava svarað spurnablaðnum ella hava latið eitt ófullfíggjað svarblað inn um síni viðskifti. Eindir, sum ikki hava latið inn spurnablað um síni viðskifti einstøk ár, eru viðgjørdar við støði í teimum árum, sum tey hava latið inn. Eindir, sum ikki hava svarað spurnablaðnum eru viðgjørdar soleiðis, at tær brúka lutfallið hjá eindum, sum tær líkjast vinnudemografiskt, tillagað støddina á eindini.
Harumframt fylgja tænastubólkarnir í gjaldsjavnauppgerðini nú nýggjastu flokkingini í altjóða vegleiðingini BPM6 fyri gjaldsjavnan.