BTÚ og høvuðstøl
08. okt 2024
2,5 prosent realur búskaparvøkstur í 2023
Bruttotjóðarúrtøkan er mát fyri samlaðu virðisskapanina í einum landi. Tá bruttotjóðarúrtøkan er gjørd upp í føstum prísum, ber til at máta, um mongdin av framleiddum vørum og tænastum veksur ella minkar, uttan mun til prísgongdina. Árliga broytingin í bruttotjóðarúrtøkuni í føstum prísum er mátið fyri realan búskaparvøkstur.
Framvegis framgongd í føroyska búskapinum
Bruttotjóðarúrtøkan í føstum prísum vaks 2,5 prosent í 2023. Føroyski búskapurin kom væl fyri seg eftir altjóða afturgongdina, sum stóðst av koronufarsóttini. Búskaparvøksturin hevur ligið omanfyri trý prosent bæði í 2021 og 2022. Sostatt er ferðin á búskapinum ikki eins høg nú, sum hon hevur verið.
[px-graph-1]
Stígur í fleiri evropeiskum búskapum
Til ber at sammeta gongdina í føroyska búskapinum við búskapargongdina í øðrum londum. Vøksturin í føroyska búskapinum á 2,5 prosent er størri, enn hann var í øðrum evropeiskum londum í 2023, tó undantikið í Ísland, sum hevði ein enn størri vøkstur á 5,0 prosent. Miðal búskaparvøksturin fyri ES-lond var 0,4 prosent í 2023.
[px-graph-3]
Stígur hevur eisini verið í norska búskapinum í 2023 — vøksturin var 0,5 prosent. Meðan Finnland og Svøríki hava havt afturgongd í búskapinum í 2023. Búskaparvøksturin í Danmark var hin sami, sum í Føroyum, nevniliga 2,5 prosent.
Tilfeingisvinnan størst vakstrarískoyti
Myndin niðanfyri vísir vakstrarískoytið býtt á yvirskipaðu vinnubólkarnar árini 2011 til 2023. Her sæst, hvussu stóra ávirkan gongdin í ymsu vinnugreinabólkunum hava á samlaðu árligu broytingina í realu bruttovirðisøkingini. Allir tríggir høvuðsvinnugreinabólkarnir høvdu positivt vakstrarískoyti til realu virðisøkingina í 2023.
Fleiri tilfeingisvinnurnar stóðu seg væl í 2023, og vakstrarískoytið hjá tilfeingisvinnunum var 1,6 prosent. Tað svarar til oman fyri helmingin av virðisøkingini í 2023. Heildarveiðan av uppsjóvarfiski vaks í 2023, meðan tøkan í alivinnuni minkaði.
[px-graph-3]
Vakstrarískoytið frá tænastuvinnuni var 1,0 prosent í 2023. Her var tað sjóflutningur, ið gav størst íkast. Framleiðsluvinnan hevur havt vakstrarískoyti á 0,5 prosent í 2023. Byggivinnan gav størst íkast til realu virðisøkingina í framleiðsluvinnuni.
BTÚ í ársins prísum nærkast 27 milliardum krónum
Stórur prísvøkstur hevur sett sín dám á 2023. Tað sæst aftur í, at bruttotjóðarúrtøkan mátað í ársins prísum vaks heili 6,7 prosent ella slakar 1,7 milliardir krónur. Bruttotjóðarúrtøkan í ársins prísum er sostatt næstan 26,9 milliardir krónur í 2023. Tað er 496 túsund krónur fyri hvønn íbúgva.
[px-graph-2]
Stutt um tjóðarroknskapin
Tjóðarroknskapurin er bæði ein heildarmynd av búskapinum, ein sundurgreinað lýsing av viðskiftum millum búskaparligu geirarnar í samfelagnum, umframt viðskifti Føroya við umheimin. Bruttotjóðarúrtøkan, ið er mát fyri samlaðu virðisskapanina í landinum eitt ávíst tíðarskeið, er eitt av lyklatølunum í tjóðarroknskapinum.
Tjóðarroknskaparmát í føstum og ársins prísum
Til ymisk endamál kann tað hava størri týdning at síggja mongdarbroytingar í tjóðarroknskapinum heldur enn gongdina í ársins prísum.
Bruttotjóðarúrtøkan (BTÚ) og bruttovirðisøkingin (BVØ) í føstum prísum og realur búskaparvøkstur
BTÚ og BVØ kunnu gerast upp í føstum prísum (leinkjað virði) fyri at lýsa mongdarbroytingar. Tá er prísvøkstur drigin frá. Gongdin í BTÚ í føstum prísum (leinkjað virði) er mát fyri búskaparliga realvøksturin.
Fastir prísir (leinkjað virði) er ein mongdaruppgerð, har vektargrundarlagið broytist so hvørt og er grundað á prísirnir í árinum fyri. Leinkjað verður við nýggjum støðisárið leypandi hvørt ár, men tilvísingarárið er tað sama.
BTÚ í ársins prísum
BTÚ gjørd upp í ársins prísum merkir, at BTÚ er mátað í galdandi prísum í árinum.
Vakstrarískoyti vísir ískoyti frá vinnugreinabólkunum til broytingina í samlaðu virðisøkingini.
Tjóðarroknskapurin við smærri rættingum
Í samband við útgávu av tjóðarroknskapinum frá í ár var gjørd ein minni endurskoðan av tjóðarroknskapinum fyri árini frá 2020 til 2022 í samband við at fleiri og neyvari hagtøl gerast tøk. Ávirkanin av hesum er ymisk frá einum ári til annað, men yvirskipað er myndin óbroytt.